سواد رسانه ای رسانه های نوشتاری

*تعریف مفهومی:

بطور کلی سواد رسانه ای، عبارتست از مهارت تفکر استدلالی و نقاد به نحوی که مخاطب بتواند درباره محتوای رسانه قضاوتی مستقل داشته باشد(ارجمندی، 1384: 5). جیمز پاتر( 1385) سواد رسانه ای را به قدرت درک نحوه کارکرد رسانه ها و معنی سازی در آنها تعریف می کند.  از دیدگاه جیمز پاتر؛ سواد رسانه ای دارای چهار بعد می باشند که عبارتند از:

1- بعد شناختی: بعد شناختی سواد رسانه ای به دانش و اطلاعات قبلی مخاطبین نسبت به محتوای پیامی است که از یک رسانه خاص انتقال داده می شود. این حوزه به اطلاعات واقع بنیاد دلالت دارد(تاریخ ها، اسامی،تعاریف و امثال آن ). این اطلاعات در مغز مستقر هستند.

2- بعد احساسی: بعد احساسی سواد رسانه ای به ميزان پيامدهاي احساسی مثبت و یا منفی گفته می شود که مخاطبین نسبت به محتوای پیام رسانه ای خاص قائل می باشند. به بیان ساده تر، حوزه احساسی سواد رسانه ای حاوی اطلاعاتی درباره احساسات است؛ احساساتی همچون عشق، نفرت، خشم، شادی و نا امیدی، سردرگمی، تردید، دودلی و..  .

3- بعد زیبایی شناسی: بعد زیبا شناختی سواد رسانه ای حاوی اطلاعاتی درباره ی روش و چگونگی تولید پیام است. این اطلاعات بنیانی زمینه لازم را برای مخاطبین به منظور قضاوت در مورد نویسندگان، بازیگران، طراحان، نوازندگان، نورپردازان و.... بسته به اینکه پیام از چه رسانه ای انتقال داده می شود؛ فراهم می کند و به طور کلی این بعد از سواد رسانه ای در داشتن دید نقادانه بسیار حائز اهمیت می باشد.  علاوه بر این در قضاوت درباره ی سایر محصولات حرفه ای خلاقانه، مانند تدوین، نورپردازی، طراحی صحنه، طراحی لباس، صفحه بندی و غیره یاری مان می دهد.

4- بعد اخلاقی(ارزشی): بعد اخلاقی سواد رسانه ای شامل اطلاعاتی درباره ارزش هست. اطلاعات اخلاقی در ضمیر و روح مخاطبین جای دارند و بنیانی برای قضاوت راجع به درست و غلط برایمان فراهم می کنند. به بیان دقیقتر؛ این قسم از سواد رسانه ای با ارزش های مخاطبین سروکار دارند و به تقویت آن می پردازند. ارزش های نهفته در پیام های رسانه ای را با عمق بیشتری درک می کنیم و قضاوت هایمان درباره آن ارزش ها دقیق تر و منطقی تر خواهد شد(پاتر،1385 :21-19).

*تعریف عملیاتی:

برای سنجش سواد رسانه ای مخاطبین رسانه های نوشتاری از ابعاد چهارگانه سواد رسانه ای جمیز پاتر  یعنی ابعاد: شناخنی، احساسی، زیبایی شناختی و اخلاقی(ارزشی) استفاده می شود.

پرسشنامه محقق ساخته سواد رسانه ای رسانه های نوشتاری:

پرسشنامه محقق ساخته سواد رسانه ای رسانه های نوشتاری براساس رویکرد نظری جیمز پاتر در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی مورد استفاده قرار می گیرد.  این ابزار دارای 27 سئوال بوده که چهار بعد شناختی، احساسی، زیبایی شناختی و اخلاقی( ارزشی ) را مورد سنجش قرار می دهد. پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت با گزینه های "خیلی کم" (با نمره 1)، "کم" (با نمره 2)، "تا حدی " (با نمره 3)، "زیاد" (با نمره 4) و "خیلی زیاد " (با نمره 5) می باشد.  ابزار جهت و کدگذاری معکوس ندارد.