هويت دینی

*تعريف مفهومي:

هنری تاجفل (1986) شکل گیری هویت را ترکیبی از دو احساس متضاد تعلق به گروه خودی از یک سو و احساس تمایز در برابر گروه های غیر خودی از سوی دیگر قرار می دهد. تاجفل هويت اجتماعي را با عضويت گروهي پيوند مي‌زند و عضويت گروهي را متشكل از سه عنصر مي‌داند: 1- عنصر شناختي: آگاهي از اينكه فرد به يك گروه تعلق دارد؛ 2- عنصر ارزشي: فرض هايي درباره پيامدهاي ارزشي مثبت يا منفي عضويت گروهي؛ 3- عنصر احساسي: احساسات نسبت به گروه و نسبت به افراد ديگري كه رابطه اي خاص با آن گروه دارند. مجموع اين عناصر منجر به شكل‌گيري يك مقوله‌بندي از عضويت گروهي مي‌شود. مقوله‌بندي، افزايش شيوه‌هايي را موجب مي‌شود كه در درون گروه مطلوب و در بيرون گروه هزينه ‌بردار هستند. لذا اگر براساس تئوري هويت اجتماعي تاجفل و ترنر" ارتباط با دین " جایگزین عضویت گروهی بکنیم، تصويري از هويت دینی به دست مي‌آيد. به این ترتیب هویت دینی عبارت خواهد بود از :

" ميزان شناخت فرد از تعلق و ارتباطش نسبت به دینی خاص و پيامدهاي ارزشي مثبتي که فرد براي اين تعلق و ارتباط قائل است و بالاخره احساسات خاص فرد نسبت به آن دین و نسبت به ديگراني که مثل او رابطه‌اي مشابه با آن دین دارند. به بيان ديگر هويت دینی عبارت است از: تعريف شخص از خود براساس داشتن تعلق نسبت به دینی خاص به همراه ملاحظات ارزشي و احساسي مترتب با آن ". 

*تعريف عملياتي:

براساس رویکرد نظری هویت اجتماعی هنری تاجفل (1986) ابعاد هویت دینی به شرح ذیل مشخص و سنجیده می شود:

1- عنصر شناختي: ميزان شناخت و آگاهي فرد از تعلق و ارتباطش نسبت به دین اسلام.

2- عنصر ارزشي: پيامدهاي ارزشي مثبتي که فرد براي تعلق و ارتباطش نسبت به دین اسلام قائل است؛

3-عنصر احساسي: احساسات خاص فرد نسبت به دین اسلام و نسبت به ديگراني که مثل او رابطه اي مشابه با دین اسلام دارند.

پرسشنامه محقق ساخته هویت دینی:

پرسشنامه محقق ساخته هویت دینی براساس رویکرد نظری هویت اجتماعی هنری تاجفل و ترنر(1986) در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی مورد استفاده قرار  می گیرد.  این ابزار دارای 18 سئوال بوده که سه بعد شناختی، احساسی و ارزشی را مورد سنجش قرار می دهد. پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت با گزینه های "کاملا مخالف" (با نمره 1)، "مخالف" (با نمره 2)، "تا حدی  موافق" (با نمره 3)، "موافق" (با نمره 4) و "کاملا موافق" (با نمره 5) می باشد. در این پرسشنامه سئوال 6 معکوس کدگذاری می شود.