توانمندسازی روانشناختی کارکنان

*تعریف مفهومی:

براساس رویکرد انگیزشی توانمندسازی می توان توانمندسازی کارکنان را به معنای توان افزایی برای انجام وظایف محوله از طریق پرورش خودکارآمدی، اثرگذاری، معنی داری، شایستگی قلمداد کرد(حسینی،1391، افجه و میری ،1388). مدل توانمندسازي روانشناختی مبتني بر ديدگاه انگيزشي اسپريتزر (1995) چهار بعد توانمندسازي روان شناختي را بدين صورت تعريف مي كند: احساس معنادار بودن(تناسب ميان ملزومات وظايف كاري با ارزش هاي ذهني كاركنان)، احساس شایستگی(باور ذهني فرد مبني بر برخورداري از مهارت و توانايي لازم براي انجام شايسته شغل يا وظايف)، احساس خود تعيين كنندگي(احساس ذهنيِ داشتنِ كنترل بر مجموعه ي كارهاي شغلي خود) و احساس مؤثر بودن(عقيده ي ذهني به اثرگذاري قابل توجه بر  پي آمدهاي راهبردي و عملياتي در بخش كاري خود)( دعایی و همکاران،1390: 125-124).

*تعریف عملیاتی:

براساس رویکرد نظری توانمندسازی انگیزشی اسپریتزر(1995) می توان ابعاد توانمندسازی کارکنان را به شرح ذیل تعیین کرد: 

1- احساس شایستگی: خوداثربخشی در واقع احساس افراد در توانایی انجام وظایف شان با مهارت بالاست(لالیان پور و همکاران،1390: 27).

2- احساس داشتن حق انتخاب(خودمختاری): خود مختار بودن به معنی تجربه احساس انتخاب در اجرا و نظام بخشیدن فرد به فعالیت های مربوط به خود است.

3- احساس موثر بودن(پذیرش شخصی نتیجه): احساس موثر بودن عبارت است از اعتقادات فرد در یک مقطع مشخصی از زمان درباره توانایی اش برای ایجاد تغییر در جهت مطلوب(وتن و کمرون،1381: 29 و حسینی،1391 :5).

4- احساس معنی داری و مهم بودن: افراد توانمند احساس معنی دار بودن می کنند؛ آنان برای مقاصد، اهداف و فعالیتی که به آن اشتغال دارند؛ ارزش قائل هستند. آرمان ها و استانداردهایشان با آنچه در حال انجام دادن آن هستند؛ متجانس می باشد. فعالیت در نظام ارزشی شان مهم تلقی می شود. درباره آنچه که تولید می کنند؛ دقت می کنند و بدان اعتقاد دارند. بنابراین مهم بودن به نگرشی ارزشی معطوف است(اوروعی، یزدانی،1381و  لالیان پور و همکاران، 1390: 28 ).

پرسشنامه استاندارد توانمندسازی روانشناختی کارکنان اسپریتزر:

برای سنجش توانمندسازی روانشناختی کارکنان از پرسشنامه استاندارد توانمندسازی اسپریتزر (1995) در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی استفاده می شود. این پرسشنامه دارای16 سئوال بوده که چهار بعد توانمندسازی روانشناختی کارکنان یعنی ابعاد : احساس شایستگی، احساس موثر بودن، احساس معنی داری، احساس داشتن حق انتخاب را مورد سنجش قرار می دهد. برای هر بعد 4 سئوال در نظر گرفته شده است. پرسشنامه استاندارد توانمندسازی روانشناختی کارکنان اسپریتزر (1995) در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی مورد استفاده قرار  می گیرد.  این ابزار دارای 16سئوال بوده که چهار بعد توانمندسازی روانشناختی کارکنان یعنی: الف- احساس شایستگی، ب- احساس داشتن حق انتخاب(خودمختاری)، ج- احساس موثر بودن(پذیرش شخصی نتیجه) و د- احساس معنی داری و مهم بودن را مورد سنجش قرار می دهد. پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت با گزینه های "کاملا مخالف" (با نمره 1)، "مخالف" (با نمره 2)، "تا حدی  موافق" (با نمره 3)، "موافق" (با نمره 4) و "کاملا موافق" (با نمره 5) می باشد. ابزار جهت و کدگذاری معکوس ندارد.