دینداری

*تعریف مفهومی

دين متشکل از مجموعه‌اي از اعتقادات، اعمال و احساسات(فردي و جمعي) است که حول مفهوم حقيقت غايي سامان يافته است. اين حقيقت را مي‌توان برحسب تفاوت اديان با يکديگر، واحد يا متکثر، متشخص يا نامتشخص، الوهي يا غير الوهي و نظاير آن تلقي کرد. مع‌ذالک به ‌نظر مي‌رسد که تمام پديده‌هاي فرهنگي‌اي که دين مي‌ناميم؛ در قالب اين تعريف مي‌گنجند. "اعمالي" که(اديان مختلف) توصيه مي‌کنند از انجام شعاير ديني تا التزام به يک زندگي اخلاقي متغير است. "احساساتي" که مطلوب اديان است؛ از احساس خشيّت و خشوع تا احساس خوش بيني نسبت به زندگي و جهان متغير است»(پترسون و ديگران،1377: 20).

دينداري عبارت است از « پايبندي و آگاهي از اصول و  شعائر يك مذهب، به گونه اي كه اين پيروي بر زندگي فردي و اجتماعي تاثيرگذار باشد» (ربانی و طاهری، 1388: 81).  به نظر گلاک و استارک همه ادیان جهانی به رغم تفاوتهایی که در جزئیات دارند؛ عرصه های مشترکی دارند که دینداری در آنجا متجلی می شود. این عرصه ها که می توان آنها را ابعاد اصلی دینداری در نظر گرفت. عبارتند از: بُعد شناختی، بُعد اعتقادی، بُعد مناسکی، بُعد تجربی یا عاطفی و بُعد پیامدی یا اخلاقی(فرجی و کاظمی،1388: 82-81).

*تعریف عملیاتی

دینداری براساس رویکرد نظری دینداری گلاک و استارک در ابعاد شناختی، اعتقادی، مناسکی ( رفتاری شامل رفتار فردی و جمعی)، تجربی(عاطفی) و پیامدی(اخلاقی) مشخص سنجیده می شود. بدین ترتیب:  1- بعد شناختی به میزان آگاهی و شناخت افراد نسبت به دین راجع است. 2- بعد اعتقادی به میزان اعتقادات و باورهای افراد نسبت به دین راجع است.3- بعد مناسکی به رفتارهای فردی و جمعی(رسمی و غی رسمی) همچون نماز و روزه و نیز شرکت در مراسم مذهبی رسمی و غیر رسمی راجع است. 4- بعد تجربی به احساسات و عواطف دینی پیروان یک دین راجع است و 5- بعد پیامدی به پیامدهای اخلاقی دینداران در حوزه های زندگی بین فردی و اجتماعی راجع می باشد.

پرسشنامه محقق ساخته دینداری:

پرسشنامه محقق ساخته دینداری براساس رویکرد نظری گلاک و استارک  در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی مورد استفاده قرار  می گیرد. این ابزار دارای 20 سئوال بوده که بعد:  شناختی، اعتقادی، مناسکی، تجربی یا عاطفی و پیامدی یا اخلاقی را مورد سنجش قرار می دهد. پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت با گزینه های "کاملا مخالف" (با نمره 1)، "مخالف" (با نمره 2)، "تا حدی  موافق" (با نمره 3)، "موافق" (با نمره 4) و "کاملا موافق" (با نمره 5) می باشد. در این پرسشنامه جهت گیری و کدگذاری معکوس  وجود ندارد.