سبک های مدیریتی  

*تعریف مفهومی :

سبک مدیریتی عبارتست از الگوهای رفتاری که مدیر به هنگام هدایت کردن فعالیت های دیگران از خود نشان می دهد (هرسی و بلانچارد، ۱۳۸۵: 34).  به بیان دیگر، سبک مدیریت عبارت است از تعبیر و تفسیر خاص کارمند از نحوه مدیریت مدیر که شیوه عملکرد مناسب خود را ایجاب می کند( رضائیان، 1375 و سید جوادین، 1381 ). البته منظور ما از سبک مدیریت در این تحقیق همان واقعیت عملکرد مدیر است که در ذهن کارکنان نقش می بندد. رنسس لیکرت سبک های مدیریتی را در چهار طیقه ذیل قرار می دهد:

1- سبک مدیریت دستوری: این نوع سبک مدیریتی کاملا وظیفه مدار و آمرانه است و مدیر به مرئوسان خود اطمینانی نداشته و روابط مبتنی بر ترس و ارعاب است. علاوه بر آن در این نوع سبک مدیریتی، برنامه ها و وظایف کاری و شغلی از پیش تعیین شده و شیوه انجام آن هم نیز توسط مدیر به طور مستقیم دیکته می شود و تصمیمات توسط مدیر مستقیم أخذ می شود.

2- سبک مدیریت اقناعی( دستوری خیرخواهانه): به مدیریتی گفته می شود که مدیر اعتماد و اطمینانی تمکین کننده نسبت به زیردستانش دارد و بخش اعظم تصمیم گیری ها و تعیین هدف های سازمان از بالا گرفته می شود، اما بسیاری از تصمیمات قالبی و از پیش تعیین شده را افراد پایین تر می گیرند. علاوه بر آن در این نوع سبک مدیریتی، مدیر به طور مستقیم کارکنان خود را از چرایی ها و شیوه انجام امور و وظایف و تصمیم گیری ها آگاه می سازد و سعی می کند آنها را در مورد درستی تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها و اجرا متقاعد کند.

3- سبک مدیریت مشورتی:

این سبک به وضعیتی اطلاق می شود که مدیر اعتماد و اطمینان قابل توجه اما نه کامل به مرئوسان دارد. خط مشی عمومی و تصمیمات کلی از بالا اتخاذ می شود ولی به طبقات پایین اجازه داده می شود تا در تصمیم گیری های خاصی شرکت داشته باشند.کنش متقابل در حد تعادل میان سرپرست و مرئوس وجود دارد که اغلب با اعتماد و اطمینان همراه است علاوه بر آن در این نوع سبک مدیریتی، مراحل تصمیم سازی  تصمیم گیری و اجرا تا حدی با مشورت زیردستان صورت می گیرد.

4- سبک مدیریت مشارکتی: به سبک مدیریتی گفته می شود که مدیر اعتماد و اطمینانی کامل نسبت به زیردستانش دارد و تمامی مراحل تصمیم سازی تصمیم گیری و اجرا با مشورت زیردستان صورت  می گیرد( ایران نژاد پاریزی و ساسان گهر، 1382،  هرسی و بلانچارد، ۱۳۸۵).

*تعریف عملیاتی :

سبک های مدیریتی براساس رویکرد رنسس لیکرت به شرح ذیل مشخص و سنجیده می شود: 

1- سبک مدیریت دستوری: این نوع از سبک مدیریتی با شاخص هایی همچون: وظیفه مدار و آمرانه بودن؛ عدم اطمینان به کارکنان؛ دارای برنامه کاری و شغلی از پیش مشخص شده؛ داشتن رویکرد منولوگی از سوی مدیر مشخص و سنجیده می شود. 

2- سبک مدیریت اقناعی( دستوری خیرخواهانه): این نوع از سبک مدیریتی با شاخص هایی همچون: داشتن اعتماد تمکین کننده نسبت به کارکنان؛ تصمیمات تجویزی و از پیش تعیین شده(قالبی)؛ وجود فرایند متقاعدسازی کارکنان از سوی مدیر؛ حساسیت نسبت به کارکنان و داشتن رویکرد نسبتاً منولوگی از سوی مدیر مشخص و سنجیده می شود. 

3- سبک مدیریت مشورتی: این نوع از سبک مدیریتی با شاخص هایی همچون: داشتن اعتماد نسبی به کارکنان؛  نقش مشورتی کارکنان در شرایط خاص؛ وجود مناسبات متعادل در سازمان؛ وجود استقلال و آزادی عمل نسبی کارکنان؛ شنوندگی مدیر نسبت به تصمیمات سازنده کارکنان؛ مشوق و برانگیزاننده بودن و  داشتن رویکرد نسبتاً دیالوگی از سوی مدیر مشخص و سنجیده می شود. 

4- سبک مدیریت مشارکتی: این نوع از سبک مدیریتی با شاخص هایی همچون: داشتن اعتماد و اطمینان کامل به کارکنان؛ مشارکت کامل کارکنان در فرایند کار؛ داشتن روابط انسانی و دوستانه در محیط کار؛ وجود استقلال و آزادی عمل کامل کارکنان و داشتن رویکرد کاملا دیالوگی از سوی مدیر مشخص و سنجیده می شود. 

پرسشنامه استاندارد سبک های مدیریتی رنسس لیکرت:

پرسشنامه استاندارد 27سئوالی سبک های مدیریتی رنسس لیکرت در سال 1967 توسط رنسس لیکرت تدوین شده است. این ابزار از چهار خرده مقیاس تشکیل شده است که عبارتند از: سبک مدیریتی آمرانه یا دستوری( 6گویه)، سبک مدیریتی اقناعی یا دستوری خیرخواهانه( 6 گویه)، سبک مدیریتی مشورتی( 7 گویه) و سبک مدیریتی مشارکتی( 8 گویه). پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف چهار گزینه ای گوتمن با گزینه های "هرگز" (با نمره 1)، "به ندرت" (با نمره 2)، " غالباً" (با نمره 3) و "همیشه" (با نمره 4) می باشد.  این ابزار  جهت و نمره گذاری(کدگذاری) معکوس ندارد.