احساس بی هنجاری اجتماعی

*تعریف مفهومی

آنومی[1] در تعریف دورکیم اشاره به نوعی بی قاعدگی، بی هنجاری، آشفتگی، اختلال، اغتشاش، بی سازمانی و گسستگی در نظام اجتماعی دارد( کیویتسو1383 و رفیع پور 1378 ). بی هنجاری دلالت بر وضعیتی دارد که در آن هنجارهای اجتماعی که سلوک فردی را نظم می بخشد، در هم شکسته شده یا تاثیر خود را به عنوان قاعده از دست داده است (کوزر و روزنبرگ،1378: 412). دورکیم آنومی و بی هنجاری را در دو سطح فردی و اجتماعی بکار برده است:

1- آنومی در سطح اجتماعی^[2] : آنومی در این سطح نشانگر نوعی، اختلال ، اغتشاش و بی هنجاری در نظام اجتماعی است که در آن احساسات فرد با توجه به سیستم اجتماعی سنجیده می شود. زمانی  که توازن اجتماعی وجود نداشته باشد، فرد فاقد وسیله لازم جهت تنظیم رفتار خود و تطبیق آن با معیارهای مقرر است.

2- آنومی در سطح فردی^[3] : نوعی نابسامانی فردی است که منجر به گسستگی و شکستگی انسان و معیار رفتار وی می شود. به بیان دیگر آنومی در سطح فردی، نوعی احساس فردی از بی هنجاری است و نشانگر حالتی فکری که در آن احساسات فرد نسبت به خود وی سنجیده می شود.چنین حالتی همراه با اختلالات و نابسامانی هایی در سطح فردی بوده و فرد نوعی احساس بی هنجاری، پوچی و بی قراری را تجربه می کند(محسنی تبریزی،1383: 55 ).  

*تعریف عملیاتی

احساس آنومی یا نابهنجاری اجتماعی با ابعاد ذیل مشخص و سنجیده می شوند:

1- احساس آنومی در سطح اجتماعی: با شاخص هایی همچون: ضعف و پیش بینی ناپذیر بودن ساختارها در دست یابی به اهداف، عدم اجرای درست قوانین و مقررات، وجود هرج و مرج و آشفتگی در جامعه و فروپاشی ارزش های اجتماعی مشخص و سنجیده می شود. 

2- احساس آنومی در سطح فردی: با شاخص هایی همچون احساس سرگردانی افراد جامعه، احساس بدبینی نسبت به اوضاع و احوال جامعه، احساس بی اعتمادی نسبت به دیگران، احساس ضعف و ناتوانی در انجام کارها مشخص و سنجیده می شود. 

پرسشنامه محقق ساخته احساس بی هنجاری اجتماعی:

پرسشنامه محقق ساخته احساس بی هنجاری اجتماعی براساس رویکرد نظری امیل دورکیم در قالب طیف لیکرت 5 درجه ایی مورد استفاده قرار  می گیرد. این ابزار دارای 13 سئوال بوده که بعد:  آنومی اجتماعی و آنومی فردی را مورد سنجش قرار می دهد. پاسخ دهی به سئوالات نیز براساس طیف پنج گزینه ای لیکرت با گزینه های "کاملا مخالف" (با نمره 1)، "مخالف" (با نمره 2)، "تا حدی  موافق" (با نمره 3)، "موافق" (با نمره 4) و "کاملا موافق" (با نمره 5) می باشد. در این پرسشنامه جهت گیری و کدگذاری معکوس وجود ندارد.

[1]- Anomie

[2]- Social Anomie

[3]- Individual Anomie